فائزه سلیمی: «کار سراغ داری؟» این جمله‌ای آشنا برای افرادی است که هم‌اکنون صاحب شغلی هرچند ناپایدار هستند؛ سوالی که از سوی افرادی که در آرزوی کار هستند، پرسیده می‌شود. از آنجایی که بیکاری جوان و پیر ندارد و در بین اقشار مختلف جامعه رسوخ کرده است امسال با عنوان «اقتصاد مقاومتی؛ تولید، اشتغال» […]
فائزه سلیمی: «کار سراغ داری؟» این جمله‌ای آشنا برای افرادی است که هم‌اکنون صاحب شغلی هرچند ناپایدار هستند؛ سوالی که از سوی افرادی که در آرزوی کار هستند، پرسیده می‌شود.
از آنجایی که بیکاری جوان و پیر ندارد و در بین اقشار مختلف جامعه رسوخ کرده است امسال با عنوان «اقتصاد مقاومتی؛ تولید، اشتغال» نام‌گذاری شد تا ضمن تاکید بر وجود معضل همیشگی که کشور با آن دست و پنجه نرم می‌کند، مسئولان را برآن دارد تا تدبیری تازه اندیشه کنند و دست در دست هم غول بیکاری را از پای درآورند و به‌طور قطع تحقق این مهم همانند نسیم بهاری نوازشگر روح خسته افراد جویای کار خواهد بود.
ایجاد فرصت‌های جدید شغلی با فناوری‌های نو
به گزارش صمت، ایجاد اشتغال همواره از دغدغه‌های افراد جامعه و به‌ویژه فارغ‌التحصیلان بوده و دولت یازدهم نیز از آن به عنوان یکی از مهم‌ترین مسئولیت‌ها و وظایف خود یاد می‌کند؛ امسال و در راستای تحقق شعار اقتصاد مقاومتی؛ تولید، اشتغال، حوزه‌های مختلف وزارتخانه‌ها با داشتن فارغ‌التحصیلان بی‌شمار مرتبط با نیاز آنها با فراهم کردن بستر اشتغال می‌توانند نقش پررنگی در تحقق این مهم ایفا کنند. در این راستا یکی از مشاغل پرطرفداری که چندسالی است در کشور مورد توجه قرار گرفته و هر روزه شاهد رشد و معرفی نمونه‌های جدیدی از آنها نیز هستیم، استارت‌آپ‌ها هستند. این شاخه کاری باتوجه به تعداد بالای فارغ‌التحصیلان رشته آی‌تی بازار مناسب و هیجان انگیزی را برای آنها فراهم کرده است.
اشتغالزایی
در صنایع مختلف
بررسی صنایع مختلف نشان می‌دهد میزان اشتغالزایی صنایع مختلف، متفاوت است. اگر هدف از سرمایه‌گذاری اشتغالزایی باشد، باید میزان سرمایه‌گذاری به ازای اشتغالزایی هر نفر در نظر گرفته شود. در حالی که اشتغالزایی برای هر نفر در صنعت پتروشیمی به یک میلیارد تومان و در صنایع خودروسازی، سیمان، فلزات، صنایع غذایی و بهداشتی به ۲۰۰ تا ۵۰۰میلیون تومان سرمایه‌گذاری نیاز دارد، این رقم در استارت‌آپ‌ها بین ۳۰ تا ۵۰میلیون تومان است. این نکته زمانی تأمل‌برانگیزتر خواهد شد که بدانیم بسیاری از شاغلان در صنایع بزرگ و کارخانجات تولیدی، کارگران ساده و افراد با تحصیلات کمتر هستند و نه فارغ‌التحصیلان دانشگاهی. این درست که برخی صنایع برای کشور استراتژیک هستند و باید به هر شکلی از آنها حمایت شود، اما در بسیاری از سرمایه‌گذاری‌ها در صنایع مختلف، تناسب میزان سرمایه‌گذاری و اشتغالزایی بررسی نمی‌شود و فقط آمار میزان اشتغالزایی بیان می‌شود.
چرا استارت‌آپ‌ها؟
براساس آنچه بیان شد، روشن می‌شود که در شرایط کنونی که کشور با بحران بیکاری دانش‌آموختگان و محدودیت منابع روبه‌رو است، باید طرح‌های اشتغالزایی با هزینه کمتر و کارآمدی بیشتر در اولویت قرار گیرد. یکی از این طرح‌ها، توسعه کسب‌وکارهای نوپا و نوآورانه یا همان «استارت‌آپ‌ها» است. با توجه به آنکه استارت‌آپ‌ها بیشتر در حوزه خدمات فعالیت می‌کنند، به‌مراتب کم‌هزینه‌تر از راه‌اندازی یا توسعه کارخانجات صنعتی هستند. جالب آنکه نیروهایی که در استارت‌آپ‌ها کار می‌کنند، بیشتر افراد ۲۰ تا ۲۴ سال‌هاند؛ گروهی که بیشترین نرخ بیکاری را در اقشار سنی گوناگون به خود اختصاص داده است. در سال‌های اخیر شاهد رشد استارت‌آپ‌هایی در کشورمان بوده‌ایم که توانسته‌اند برای بیش از هزار نفر اشتغالزایی داشته باشند. البته انتظار نمی‌رود همه استارت‌آپ‌ها پس از چند سال دارای چند هزار نفر نیرو باشند، اما فراگیرشدن فعالیت استارت‌آپی و کسب‌وکارهای کوچک نوآورانه، می‌تواند ضمن زمینه‌سازی برای رشد و پیشرفت فرهنگ کارآفرینی، به رفع بسیاری از معضلات و مشکلات اقتصادی و درنهایت، کاهش بیکاری در کشور بینجامد.نکته‌ای مهم که از آن غفلت می‌شود، تفاوت اساسی بین حمایت از کارآفرینی و رشد استارت‌آپ‌ها و حمایت از سایر شرکت‌های رشدیافته است. این تفاوت، ضرورت طراحی سیاست‌ها و مدل‌های حمایتی متفاوت را نشان می‌دهد.
فرشتگان کسب‌وکار چه کسانی هستند؟
در ابتدای کار، موسسان منابع مالی شروع کسب‌وکار را تامین می‌کنند. در مرحله محصول‌آفرینی، سرمایه‌دارانی که به کارهای نوآورانه و خلاقانه علاقه‌مندند، به تامین مالی می‌پردازند. این افراد را «فرشتگان کسب‌وکار» می‌نامند. پس از تولید محصول نمونه در مرحله کارآفرینی، سرمایه‌گذاران خطرپذیر که بیشتر در قالب صندوق‌های سرمایه‌گذاری خطرپذیر (VCs) فعالیت می‌کنند، وارد عمل می‌شوند. این مرحله، بخش اصلی تامین مالی استارت‌آپ‌هاست. مهم‌ترین ویژگی صندوق‌ها، مشارکت در مخاطره سرمایه‌گذاری است. آنها در چند شرکت سرمایه‌گذاری می‌کنند. بیشتر اوقات نیمی از سرمایه‌گذاری پس از ۳ تا ۵ سال با شکست روبه‌رو می‌شود؛ یا حداکثر به اندازه سود بانکی بازگشت مالی دارد. اما برخی سرمایه‌گذاری‌ها بیش از ۵۰ برابر سرمایه‌گذاری اولیه رشد می‌یابند و بر این اساس، زیان ناشی از شرکت‌های شکست خورده، جبران می‌شود.بنابراین، نهادهایی مانند وزارت کار، وزارت صنعت، وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات و حتی نهادهای تأمین مالی از قبیل صندوق کارآفرینی امید (که مأموریت حمایت از کارآفرینی را برای خود تعریف کرده‌اند)، باید سیاست‌های حمایتی خود را بازطراحی کنند. در همین راستا، حمایت از استارت‌آپ‌ها را در اولویت برنامه‌های حمایت از اشتغالزایی قرار دهند و از مدل‌های سرمایه‌گذاری خطرپذیر برای تأمین مالی استفاده کنند.
استارت‌آپ‌ها مانعی برای خروج مغزها
استارت‌آپ‌ها معتقدند این نوع کسب‌وکار با سرمایه بسیار کمتر از مشاغل سنتی اشتغالزایی می‌کنند و این عامل باعث می‌شود نخبگان به ماندن در کشور ترغیب شوند.شهرام شاهکار، مدیرعامل اسنپ درپاسخ به این پرسش که ضرورت توسعه استارت‌آپ‌ها برای حل معضل اشتغال را چقدر می‌بینید، به صمت گفت: میزان اشتغال ایجاد شده در کمتر از ۳سال در تهران به‌وسیله اسنپ نشان‌دهنده ظرفیت عظیم استارت‌آپ‌ها در ایجاد اشتغال است. این در حالی است که در دیگر شهرهای کشور نیز امکان ایجاد اشتغال به‌وسیله اسنپ وجود دارد.مدیرعامل اسنپ با اشاره به این نکته که استارت‌آپ‌ها دوایی برای درد بیکاری فارغ‌التحصیلان به‌ویژه فارغ‌التحصیلان آی‌تی هستند، افزود: ۴۰۰ نفر پرسنل تمام وقت بیمه شده اسنپ از بهترین دانشگاه‌های ایران انتخاب شده‌اند و محیط به گونه‌ای برای آنان فراهم شده که این نخبگان با رغبت کار کرده و انگیزه خروج از کشور را نداشته باشند. وی در ادامه افزود: استارت‌آپ‌ها به واسطه ماهیتی که درواقع بی‌نیازی از سرمایه ثابت زیاد برای شروع است، از ظرفیت بالاتری برای اشتغالزایی نسبت به کسب‌وکارهای سنتی برخوردارند. در همین راستا اشتغال وسیع با هزینه بسیار کمتر از دیگر کسب‌وکارها از مزایای استارت‌آپ‌ها است.شهرام شاهکار با بیان اینکه مسئولان وزارت کار معتقدند در کسب‌وکارهای سنتی هزینه‌ای افزون‌بر ۲۰۰میلیون تومان به ازای هر شغل باید هزینه کرد، گفت: این درحالی است که در استارت‌آپ‌ها این رقم به ازای ایجاد هر شغل بسیار پایین‌تر است.مدیرعامل اسنپ با تاکید بر اینکه بالابودن جمعیت جوان نشان‌دهنده ظرفیت بالای کشور برای ایجاد کسب‌وکارهای جدید است، به صمت گفت: بالابودن جمعیت جوان و به ویژه تحصیلکرده ضمن دسترسی آسان به منابع انسانی برای فعالیت در این حوزه و از طرفی استقبال آنان از این نوع خدمات، بازار مطلوبی را برای استارت‌آپ‌ها فراهم آورده است.وی با اشاره به اینکه افزایش ضریب نفوذ اینترنت و تلفن همراه در کشور زمینه را برای فعالیت استارت‌آپ‌ها هموارتر می‌کند، اظهار کرد: بنابراین همه موارد بیان شده دلیل محکمی برای موثر بودن وجود استارت‌آپ‌ها در ایجاد اشتغال است.شهرام شاهکار در پاسخ به این پرسش که استارت‌آپ‌ها به چه حمایتی برای فعالیت نیازمند هستند، به صمت گفت: به دلیل ماهیت جدید فعالیت استارت‌آپ‌ها، در برخی موارد در تقابل با کسب‌وکارهای سنتی قرار می‌گیرند، بنابراین نیاز به حمایت در حوزه قانون‌گذاری داریم. کسب وکارهای سنتی به دلیل سابقه حضور در مراجع قانونی حضور پررنگتری نسبت به استارت‌آپ‌ها دارند که در حوزه ما اینگونه نیست. همچنین استفاده از قانون مشاغل سنتی در استارت‌آپ‌ها درست نیست و در نتیجه مسئولان ذی‌ربط با آگاهی از شرایط فعالیت ما، قوانین را روزآمد کرده تا سنتی‌ها و استارت‌آپ‌ها درکنار هم به فعالیت ادامه دهند.مدیرعامل اسنپ ضمن تقدیر از حمایت‌های وزارت صنعت، معدن و تجارت گفت: این وزارتخانه با تصویب ماده ۸۸قانون نظام صنفی با جدا کردن نهاد قانون‌گذار این حوزه را از سنتی‌ها جدا کرده است و این اقدام نشان از عملکرد موثر و مفید برای استارت‌آپ‌ها دارد.
حل معضل در گرو تسهیل فضای کسب‌وکار
استارت‌آپ‌ها ظرفیت بالایی برای رشد در کشور دارند اما اگر شرایط به گونه‌ای مناسب با نوع فعالیت آنان تسهیل نشود این ظرفیت عظیم بی‌ثمر هدر خواهد رفت. سعید محمدی، مدیرعامل دیجی کالا در پاسخ به این پرسش که ضرورت توسعه استارت‌آپ‌ها برای حل معضل اشتغال را چقدر می‌بینید، به صمت گفت: باتوجه به اینکه موضوع اشتغال و کارآفرینی همواره از معضلات کشور بوده و هست، کسب‌وکارهای جدید و ازجمله استارت‌آپ‌ها از نظر سرمایه کمی که به ازای هر کارآفرینی نیاز دارند، می‌توانند در تحقق این مهم مثمر ثمر واقع شوند.مدیرعامل دیجی کالا با بیان اینکه این اتفاق در دیگر کشورهای جهان نیز افتاده است، اظهار کرد: کشور ما ظرفیت ایجاد صدها استارت‌آپ موفق را دارد که هر کدام به‌طور قطع صدها و شاید هزاران نیروی کار خواهند داشت. وی در ادامه افزود: معضل اشتغال با فراهم کردن بستری برای شکل‌گیری رشد و موفقیت استارت‌آپ‌ها برطرف می‌شود. سعید محمدی با تاکید براینکه استارت‌آپ‌ها به صورت غیرمستقیم فرصت‌های شغلی بیشماری خلق می‌کنند، تصریح کرد: شکل‌گیری استارت‌آپ‌هایی نظیر دیجی‌کالا که ظرفیت آن در کشور موجود است، بدون کمک مستقیم دولت مقدار قابل توجهی فرصت شغلی ایجاد خواهد کرد.
در پاسخ به این پرسش که دیجی‌کالا برای چه افرادی شغل ایجاد می‌کند، به صمت گفت: فعالیت ما به گونه‌ای است که ترکیبی از مشاغل بسیار تخصصی تا حوزهای عملیاتی ازجمله کارگران سازه را شامل می‌شود.وی با بیان اینکه فضای کسب‌وکار باید تسهیل‌کننده باشد، گفت: در حوزه فضای اقتصادی مثل نظام مالی و در حوزه قانونی و مقررات و اتحادیه‌های صنفی قوانین تعریف‌شده و مشخصی برای استارت‌آپ‌ها وجود ندارد. نبود قوانین مشخص درحال‌حاضر باعث به وجود آمدن تقابلی شده که اگر برطرف نشود در آینده نیز ادامه خواهد داشت.مدیرعامل دیجی کالا با اشاره به نقش کلیدی دولت در تسهیل‌گری فضای کسب‌وکارهای جدید به صمت گفت: کسب‌وکارها به‌صورت کلی و به صورت خاص کسب‌وکارهای جدید نباید وابسته به حمایت‌های مستقیم دولت باشند. سعید محمدی با ابراز نگرانی از ناپایداری شرایط اقتصادی اظهار کرد: تلاطم‌های اقتصادی شرایط فعالیت را سخت می‌کند و دولت می‌تواند با اندیشیدن تدبیرهای صحیح این مهم را حل کند.مدیرعامل دیجی کالا با تاکید بر اینکه حمایت مستقیم دولت از استارت‌آپ‌ها ایده مناسبی نیست، افزود: حمایت و مشارکت غیرمستقیم در تسهیل و آماده‌سازی فضای کسب‌وکارها گامی موثر در شکل‌گیری و ارتقای استارت‌آپ‌ها خواهد بود.
منبع: پایگاه گسترش صنعت
Sunday, 26 January , 2020